İslâm Yargı Sisteminde Kazâ ve İftâ Yetkisi Açısından Kadın
Özet Görüntüleme: 381
/ 
PDF İndirme: 75
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7267544Anahtar Kelimeler:
Hukuk, Kadın, Yargı, Fetvâ, Hâkim.Özet
Toplum hayatında kadın ve erkek ortak bir zeminde yaşamlarını sürdürürler. Yargı ve fetvâ alanı da bu iki cinsi gözeterek bir takım kurallar ortaya koymuştur. Yine neslin devamı ve toplumun inşasında da ikisinin birlikteliği inkâr edilemez bir gerçektir. Bu yüzden batıdan doğuya kadar her toplum kadın imgesi üzerine önemle durmuş ve onun konumuna dair bir takım açıklamalarda bulunmuştur. Nitekim onun sosyal, ekonomik ve fikri hayata dair katkısı göz ardı edilemez. Bazı asırlarda kadının konumu ihmal edilmiş ve çeşitli alanlarda birtakım rolleri göz ardı olmuşsa da İslâm’ın gelişiyle kadın ve konumu yeniden gereken önemi kazanmıştır. Bu önem vahyin ve sünnetin kaynaklığıyla ayrıca perçinlenmiştir. Kur’ân ve sünnette de sadece kadına yönelik olan ve onun çabası sonucunda teşekkül etmiş bazı özel hükümler yer almaktadır. Bu bağlamda adaleti sağlamak için oluşturulan İslâm hukuku ilkeleri önemli olduğu kadar bu kuralları uygulayanların rolü ve konumu da her zaman önemli olmuştur. Kadının kazâ ve fetvâ yetkisi de İslâm açısından değerlendirilmesi gereken bir olgudur. Nitekim bu konu da İslâm hukukçuları tarafından ayrıca bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Referanslar
Ahmed bin Hanbel, A. E. A. A. M. Ş. (1999). el-Müsned, Beyrut: Alemü’l-kütüb.
Âlûsî, E. S. Ş. M. A. M. H. ( 2005). Rûhu’l- Me’ânî, Beyrut: Dâru’l- ihyau’l-turasi’l- arabiyye.
Aslan, N. (2014). İslâm Hukukunda Yargılama Etiği ve İlkeleri Adana: Karahan Kitapevi.
Atar, F. (1991). İslam Adliye Teşkilatı, Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Atar, F. (1995). “Fetvâ” DİA., TDV Yay., İstanbul, XII, ss. 486-496.
Atar, F. (2001) “Kadı”, DİA., TDV Yay., İstanbul, XXIV, ss. 69-73.
Atar, F. (2013). Fıkıh Usulü, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları.
Atar. F. (2013). İslâm Yargılama Hukukunun Esasları, İstanbul: İlahiyat fakültesi vakfı yayınları.
Avcı, M. (2017). “Mecelleye Göre Hâkimlik Etiği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Uluslararası Yargı Etiği Sempozyumu, 26-27 Mayıs, İstanbul, 121-187.
Ayar, T. (2014). Osmanlı Devletinde Fetvâ Eminliği, Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları.
Aydın, M. (2015). İslâm ve Osmanlı Hukukunda Hâkimlik ve Hâkimlerin Nitelikleri Konya: Selçuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bâci, E. V. S. H. S. T. (1081). el-Muntekâ Şerhu’l-Muvatta’. Mısır: Matba’atu’s-sa’âde.
Berki, A. H. (1962). İslâm Şeriatinde Kazâ Tarihi ve İftâ Müessesi, Ankara: Yargıçoğlu matbaası.
Bilmen, Ö. N. (1970). Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul: Enes karmaşık yayınları.
Buhârî, E. A. M. İ. İ. C. (1422). el-C’amiü’s-Sahîh, Beyrut: Dâru tagi’n-necât.
Centel, N. (1996). Ceza Muhakemesi Hukukunda Hâkimin Tarafsızlığı, İstanbul: Beta yayınları.
Çeliker, H. (2005). İslâm Hukukunda Yargı Bağımsızlığı. İstanbul: Hâcegân Akademi Kitablığı.
Dursun, H. (2011). Türk Hukuk Tarihi, İstanbul: Yitik Hazine Yayınları.
el- Cabiri M. Â. (2001). Arap -İslâm Siyasal Aklı, (Çev. Vecdi Akyüz), İstanbul: Kitabevi.
el-Nevevi, E. Z. Y. Ş. M. (1994). Edebü’l-müfti ve’l- müstefti (Kitabu’l- Mecmu), Dımeşk: Daru’l-kalem.
el-Karadâvî, Y. (2013). İslâm’da Devlet Mefhumu, İstanbul: Nida yayınları.
el-Susi, M. A. (2009). Fıkhu’l-Kada ve Daraiku’l-İspat, Gazze: Mektebetü’l-afak.
el-Şirbini, Ş H. M. A. (1997). Müğni’l- Muhtac ila Merifeti Meani Elfazi’l- Menahic, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
el-Zerkeşi, E. A. B. M. B. A. T. M. M. (1416-1996) el-İcabetü-li iradi ma istedrekethu Aişetü ala sahabetih, Bombayi el-Hind: ed’Dâru’s-selifiyyetü.
Hâfız Muhammed Enver, (1420). Velâyetü’l-mer’eti fi’l-fikhi’l-islâmi, Riyâd: Dârû’l-sünne.
Eraslan, S. (2009). Meşihat-i İslâmiyye ve Ceride-i İlmiyye, Ankara: DİB. Yayınları.
Fendoğlu, H. T. (1996). İslâm ve Osmanlı Anayasa Hukukunda Yargı Bağımsızlığı, İstanbul: Beyan Yayınları.
Firuzabadi, (1986). el-Kamusü’l-Muhit. Beyrut: Dâru’l- kutubi’l- ilmiyye.
Hâkim, E. A. M. A. M. (1990). Müstedrek, Beyrut: Dâru’l- kutubi’l- ilmiyye.
Hamidullah M. (1995). “Halife Hz. Ömer Devrinde Adli Teşkilat-ı Ebu Musa el-Eşâri’ye Gönderilen Kazai Talimatname” (çev. Fahrettin Atar), İslam Anayasa Hukuku, İstanbul: Beyan yayınları.
Harman, Ö. F. “Kadın” DİA., TDV Yay., İstanbul XXIV ss. 86-94.
İbn-i Abidin, M. E. (1985). Reddü’l-Muhtar, Beyrut: Dârû’l-kutubi’l-ilmiyye.
İbn-i Fâris, E. H. A. F. Z. M. R. K. H. (1969). Mu’cemü Mekayisü’l- Lüğa, Kahire: Dâru’l- kutubu’l-islâmiyye.
İbn-i Ferhûn, E.V. B. İ. A. M. C. M. (1987). Tabsiratü’l- Hükkam fi Usuli’l- Akdiyyeti ve Menahicu’l-Ahkâm, Beyrut: Dâru’l-alemi’l-ilmiyye.
İbn-i Hacer, E. F. Ş. A. A. M. A. (1993). Tehzibü’t- Tehzib, Kahire: Dâru’l- kutubu’l-islamiyye,
İbn-i Hazm, E. M. A. A. S. (1064). el. Muhallâ, Betrut: Dâru’l-fikr.
İbn-i Hişam, E. M. C. A. H. E. M. B. M. (2017). Siretü’l-Nübüvve, Beyrut: Dâru’l- marife.
İbn-i Hümâm, K. M. A. A. S. İ. (1996). et- Tahrir fi ilm’l-usül, Kahire: Dâru’l- kutubu’l-islamiyye,
İbn-i Kayyım, E. A. Ş. M. E. B. E. Z. D. H. (1995). Ahkâmü Ehli’z-Zimme, Beyrut: Dâru’l-ibni’l- cevziyye.
İbn-i Kayyım, E. A. Ş. M. E. B. E. Z. D. H. (2008). İlamü’l- Müvakkiin an Rabbi’l- Âlemin, Beyrut: Dâru’l- ibni’l- cevziyye.
İbn-i Kesir, E. F. İ. İ. Ş. Ö. K. D. K. K. B. D. (1990). el-Bidaye ve’l- Nihaye, Beyrut: Mektebetu’l- maarif.
İbn-i Kudâme, E. M. M. A. A. M. K. C. M. (1994). el-Muğnî, Riyad: Âlemü’l-kütüb.
İbn-i Manzur, E. F. M. (1990). Lisanü’l- Arab, Beyrut: Dâru sâdır.
İbn-i Rüşd, E. V. M. A. M. K.(2007). Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesıd, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
İbn-i Sa’d, E. A. M. S. M. K. H. B. B. (2002). Tabakat, Kahire: Mektebetu’l-hancı.
İbn-i Seyyide, E. H. İ. (2000). el-Muhakkemu ve’l-Muhîdu’l-A’zamü, Beyrut: Dâru’l-kütubi’l-ilmiyye.
İbn-i Subki, E. N. T. A. A. A. (2003). Cemu’l- Cevami’ fi Usuli’l- Fıkh, Beyrut: Dâru’l- kutubi’l- ilmiyye.
İbn-i Abidin, M. E. Ö. A. H. D. (1966.). Reddü’l- Muhtar ala’l-Dürri’l-Muhtar, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
İbn-i Ebi Dem (1987). Edebu’l-Kadâ, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
İbnü’l-Hümâm, K. M. A. A. (2003). Şerhu Fethi’l-Kadîr, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
İbnü’l-Kâs, E. A. A. E. A. (1989). Edebu’l-Kâdî, Mekke: Mektebetu’s-sadîk.
İnalcık, H. (2012). “Osmanlı Hukukuna Giriş Örfi Sultani Hukuk ve Fatih’in Kanun”, Adalet Kitabı, 2: 73-104.
İnceoğlu, S. (2008). Yargı Bağımsızlığı ve Yargıya Güven Endeksinde Yargıcın Davranış İlkeleri, İstanbul: Beta Yayınları.
Karadağ, B. (2018). “İslâm Hukukuna Göre Kadının Hâkimliği”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi,10: 690-707.
Karafi, E. A. Ş. A. İ. A. M. (1995). Temyizü’l- Fetava ani’l- Ahkâm ve Tasarufati’l-Kadi ve’l-İmam. Beyrut: Dâru’l- beşairu’l-islâmiyye.
Karahisârî, A. M. Ş. (1981). Ahteri Kebir, Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsü’l-Arabiyye.
Karaman, H. “Adalet”, DİA., TDV Yay. İstanbul I, 343-344.
Kâsâni, A. E. B. M. A. (2015). Bedayi’l- Sanai, Kahire: Dâru’l-hadis.
Kılınç, A. (2017). “Osmanlı Devletinde Hâkimin Uyması Gereken Etik İlkeleri: Hâkimin Adabı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Uluslararası Yargı Etiği Sempozyumu, 26-27 Mayıs, İstanbul, 121-187.
Koşum, A. (2003). “İslam Hukunda Kadının Yargıçlığı Problemi”, Süleyman Demirel Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1: 63-75.
Koşum, A. (2004). İslâm Hukuk Doktrininde Yargı Hataları. Isparta: Fakülte Kitabevi.
Kudûrî, E. H. A. E. B. M. A. (2006). Mevsû’atü’l-Kavâidi’l-Fıkhiyyeti’l-Mukârene, Kahire: Dâru selâm.
Kurtubi, E. A. M. A. E. B. F. (2006). el- Câmiu’l- Ahkâmu’l- Kur’ân, Beyrut: Müessetü’l- risale.
Malik ibn Enes, E. A. M. E. M. A. (2014). Muvatta, Beyrut: Dâru’l- ğarbi’l- islâmi.
Maverdî, E. H. A. M. H (1968). Ahkamü’s-Sultâniyye, Kahire: Dâru’l-hadîs.
Maverdî, E. H. A. M. H (1971). Edebu’l-Kâdî, Bağdad: Beyrut: Dâru ihyai’t-türâsi’l-islâmî.
Mecelletü’l- Ahkamü’l-Adliyye, (1303). Beyrut: Madbau’l- edebiyye.
Mevsılî, A. M. M. M. (1937). el-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr, Kahire: Matbaatü’l-halebî.
Nesefi, E. B. H. A. A. M. (2016). Medarikü’l- Tenzil ve Hakaikü’l- Tevi’l, Beyrut: Dâru’l- marife.
Ortaylı, İ. (2017). Kadı, İstanbul: Kronik Kitap.
Osman, M. R. (1994). en-Nizâmu’l-Kadâî fi’l-Fıkhi’l-İslâmî, Beyrut: Dâru’l-beyân.
Ruaynî, E. A. Ş. M. M. A. H. (1992). Mevâhibü’l-Celîl li Şerhi Muhtasrı Halîl, Dârû’l-Fikr
Seyyid Sâbık, el-Fıkhü’l-sünne, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
Şatibi, E. İ. İ. M. M. L. (2008) el- Muvafakat, Beyrut: Daru’l-İbni afan.
Şen, M. (2017). “İslam Hukuk Geleneği Perspektifinde Yargı Etik İlkeleri” Uluslararası Yargı Etiği Sempozyomu. 26-27 Mayıs İstanbul, 505-534.
Şirbini, Ş. M. A. H. (2006). Müğni’l-muhtaç.Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
Taberi, E. C. M. C. (2008). Camiu’l- Beyan fi tefsiri’l- Kur’an. Beyrut: Daru’l- hicr.
Topaloğlu, B. (2013). İslam’da Kadın, İstanbul: Ensar yayınları.
Uslu, R. (2018). “İslam Yargı Hukukunda Hâkimlik Müessesesi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi VII/63-77.
Yaylalı, D. (2003). “İslâm Hukukunda Kazâî-Diyânî Hüküm Ayırımı”, Dini Araştırmalar Dergisi, 5/15: 29-36.
Yıldırımer, Ş. (2012). “İslâm Hukukunda Yargıç Etiği” e- Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, -www.e.sarkiyat.com- ISSN: Kasım 8: 1308-9633.
Yılmaz, E. (2001). Hukuk Sözlüğü. Ankara: Seçkin yayınları.
Zamahşeri, E. K. C. M. Ö. (1998). Esâsu’l-Belâğa, Beyrut: Dâru’l-ilmiyye.
Zeylâi, F. O. A. M. (1313). Tebyînü’l-Hakâik, Kahire: Matbaatü’l-kübrâ’l-emîriyye.
Zihni Efendi, H. M. (1982). Meşâhîrü’n- Nisâ, İstanbul: Şamil Yayınevi
Zuhayli, M. (1995). Tarihu’l-Kadâ fi’l-İslâm, Dımeşk: Dâru’l- fikri’l-muasara,
Zühaylî, V. M. (1994). el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuhu, Dımeşk: Dâru’l-fikr.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
