TÜRKİYE’DE ZİHİN ENGELLİLER ALANINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Özet

Engellilik durumu bir yetersizlik sebebi ile cinsiyete, yaşa, kültürel ve sosyal etkenlere bağlı olarak bireylerin beklenen rolleri yerine getirilememesi ve kısıtlanması durumudur. Zihin engelli birey ise zihin gelişimi yetersizliği nedeni ile eğitimsel performansları ve sosyal yaşama uyumları olumsuz bir biçimde; ağır, orta ya da hafif bir şekilde etkilenmiş bireydir. Türkiye’de özel eğitim kapsamında engel grupları içerisinde en büyük yüzdelik dilime sahip topluluk zihin engelli bireylerdir. Bu sebep ile zihin engeliler alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi önemlidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de zihin engelliler konusunda yapılan lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. (YÖK) Yükseköğretim Kurulu tez arama merkezinde “zihinsel engel” kodu ile gerçekleştirilen aramalar kapsamında 10 doktora, 66 yüksek lisans tezi olmak üzere toplamda 76 teze ulaşılmıştır. Araştırmanın evrenini 76 tez oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve bibliyometrik analizler ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde yine beş aşamalı doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; zihin engelliler konusunda yapılan lisansüstü tezlerde en çok tezin 2009 yılında üretildiği, tez danışmanlarının çoğunluğunun doçent unvanına sahip olduğu, erkek tez yazar sayısının kadın tez yazar sayısından nispeten fazla olduğu görülmektedir. Tezlerin büyük bir bölümünün Abant İzzet Baysal Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesinde yazılmış olduğu, enstitü olarak en fazla eğitim bilimleri enstitülerinin bu alanda tez ürettiği, yine anabilim dalı olarak en fazla özel eğitim anabilim dalının zihin engelliler alanında tez ürettiği görülmektedir. Tezlerin düzeylerine bakıldığında; yüksek lisans tezlerinin doktora tezlerinden fazla olduğu, nicel araştırma yöntemlerinin bu tezlerde daha fazla tercih edildiği, tezlerin ele alınan konulara göre en fazla yöntem-program ve materyal etkililiği üzerine odaklandığı ortaya çıkmıştır.