GAZZÂLÎ’NİN GÖRÜŞLERİ ÇERÇEVESİNDE BİLGİ TANIMI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Özet

Bilgi ve kaynakları kişinin inancının oluşumundaki önemli etkenlerdendir. Mezheplerin ayrışmasındaki temel sebep; bilgi kaynakları ve bu kaynakların yorumlanması olarak kabul edilebilir. Bilgi kaynaklarının neler olması gerektiği en eski dönemlerden beri insan zihnini meşgul eden hususlardandır. Bu sebeple bilgi ve kaynakları hemen her inanç ve ilim dalı için önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilginin tanımı hususunda kelâmcıların görüş ayrılığı içerisinde olduğu görülmektedir. Dil bilimciler, felsefeciler, kelamcılar ve müfessirler konuyla ayrı ayrı ilgilenmişse de ortaya koyulan tanımlar arasında herhangi bir bilim grubuna özgü bir tarif belirlemek mümkün görülmemektedir. Bunun da ötesinde Râzî başta olmak üzere bazı kelâmcılara göre bilginin tanımının yapılması uygun değildir. Kendisinde sonraki kelamcılara önemli etkisi bulunan Gazzâlî’nin bilgi tanımıyla ilgili görüşü yaşadığı döneme kadar olan birikimi içermektedir. Bu bağlamda o kendi dönemine kadar olan bilgi tanımlarını incelemiş ve gerekli eleştirilerde bulunmuştur. Ona göre bilgi hakiki tanımla tarif edilemez. Bununla birlikte bilginin taksim ve misal yoluyla anlatımı mümkündür. Makalede kelâmcıların bilgi tanımları ele alınmış, bunlar üzerinde değerlendirme yapılarak, bilginin tanımıyla ilgili tespitlere yer verilmiştir.