LİSE ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI

Özet

İnsanın duygularını, düşüncelerini seslerle ifade etmeye çalıştığı bir sanat dalı olarak tanımlanan müzik kavramı; onun toplumsal, duyuşsal ve bilişsel yapılanma sürecine katkıda bulunarak yaşayış şekillerine yön vermekte ve hayatının her aşamasında yer almaktadır. Seslerle anlatım yolu işlevi ile fayda sağlamanın yanında müzik; bireysel, toplumsal, kültürel ve ekonomik işlevleriyle de bireyin yaşamına yön vermektedir. Bütün bu işlevleri ile bireyin yaratıcılık ve kişilik gelişimlerine katkıda bulunan müzik; eğitsel yönü ile etkili ve verimli bir araç olarak kullanılmakta; toplumun ve bireyin ihtiyaç ve beklentilerine göre şekillenmekte, çağın gereklerine uygun bilimsel ve teknolojik gelişmeleri içermekte ve müzik bilinci kazandırmaya odaklı yönü ile eğitim aracı ve alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Müzik eğitimi ile öğrencilerin çağdaş bir eğitim süreci içerisinde çağın gerekleri de dikkate alınarak sanatsal ve teknolojik gelişmeler ile birlikte müzikal benliklerini ve algılarını geliştirerek hem ulusal hem de uluslararası kültürleri yakından tanımaları amaçlanmaktadır. Bu nedenle lise öğrencilerinin “müzik” kavramına ilişkin ne tür bir algıya sahip olduklarının belirlenmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinin “müzik” kavramına ilişkin betimlemeler yaparken kullandıkları metaforları belirlemek ve bu metaforları seçme nedenlerini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılı Trabzon Affan Kitapçıoğlu Anadolu Lisesine devam eden 248 öğrenci oluşmaktadır. Araştırma verileri açık uçlu soru formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerden “Müzik …… gibidir. Çünkü……” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Elde edilen veriler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Çalışma sonunda “müzik” kavramı hakkında bozkır, çocuk parkı, doğa, ayna, su, yemek gibi ifadelerin yer aldığı toplam 96 metafor belirlenmiştir. Lise öğrencilerinin oluşturduğu bu metaforlar toplam 7 kategori altında sınıflandırılmıştır. Elde edilen metaforlar incelendiğinde, “müzik” kavramının birden fazla ve birbirinden farklı metaforlarla açıklandığı, bu metaforların ağırlıklı olarak huzur veren/rahatlatıcı/dinlendirici/tedavi edici yönüyle müzik ve duyguları ortaya çıkaran/ifade eden yönüyle müzik kategorilerinde toplandığı görülmüştür.