TÜRKİYE’DE CUMHURBAŞKANININ CEZAİ VE SİYASİ SORUMLULUĞU

Özet

Cumhurbaşkanının görevi esnasında bir suç işlemesi nedeniyle söz konusu olan cezai sorumluluk konusunda, 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği öncesinde 1982 Anayasası m. 105/3’e bakıldığında; “vatana ihanet” suçu dışında, cumhurbaşkanının cezai açıdan hiçbir sorumluluğunun olmadığı görülmekteydi. Kapsamı ve niteliğinin ne olduğu hukuken tam anlamıyla belli olmayan bu vatana ihanet suçunun, Türk Ceza Kanunu dâhil, özel nitelikli ceza mevzuatlarında da hiçbir şekilde tanımlanmadığını belirtmek gerekir. Böylesine hayali bir vatana ihanet suçu sebebiyle suçlandırılması için de, anayasadaki en yüksek nitelikli çoğunluk oranı olan ve sağlanması neredeyse imkânsız olan TBMM üye tam sayısının 4’te 3 çoğunluğunun öngörülmesi, Cumhurbaşkanının az da olsa var zannedilen cezai sorumluluk ihtimalini fiilen adeta ortadan kaldırmaktaydı. 16 Nisan 2017’deki referandumla kabul edilen Anayasa Değişikliği sonrasında, yeni hükümet modeli olarak Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ise, Cumhurbaşkanının cezai açıdan sorumlu tutulabilmesinin önündeki engelleri kaldırmak suretiyle, bu sorumluluk mekanizmasına bir hayli işlerlik kazandırmış olduğu ifade edilebilir. Cumhurbaşkanlığı sisteminde, yürütmenin tek başlı hale getirilmesi ve iki dönem seçilebilme kuralının da etkisiyle, Cumhurbaşkanı, halka karşı doğrudan bir siyasal sorumluluk altına girmektedir. Ayrıca Başkanlık sistemlerinde normalde olmayan, seçimleri yenileme yetkisine sahip olan TBMM, bu yetkisini kullanmakla, kendisiyle birlikte Cumhurbaşkanının da seçime gitmek zorunda kalmasına kapı açmış olacaktır. Bunun da bir tür, TBMM’nin, anlaşamadığı Cumhurbaşkanından siyaseten, dolaylı da olsa, bir hesap sorma anlamına geleceğini önemle belirtmek gerekir.