ÇANAKKALE ŞEHİTLİKLERİ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN YAPI / MEKÂN VE BELLEK / DUYGU İLİŞKİSİ

Özet

Belleğe erişmek geçmişle bağ kurmanın bir yoludur. Bu bağ bireysel olabildiği gibi toplumsal olarak da kurulabilir. Yaşanmış olan olaylara atıfta bulunan öğe ya da mekânlar bireyi geçmişe götürür, üzerine düşünülmesini sağlar. Hatırlama bu anlamda yalnızca bireysel değildir. Kolektif belleğe hitap eden mekân ve/veya yapısal öğeler yaşamışlıklara, geleneklere ve kültüre dayanır. Bu nedenle mekânların ya da yapısal öğelerin varlığı belleğe erişmenin temel yollarından biridir. Toplum tarihinde yer alan savaşlar, zaferler ve yenilgiler de o toplumu oluşturan kültür ürünlerinden biridir. Güncel olarak bu mekânların kullanımı ise, o günleri hatırlamak, anmak ya da öğrenmek adına turistik olarak gerçekleşmektedir. Bu turizm türü ise dünyada hüzün turizmi (dark tourism) olarak adlandırılmaktadır. Literatürde farklı birçok isim ile adlandırılsa da tanım olarak dünyada toplumları derinden etkilemiş olayları içeren turizm türü olarak genelleştirilebilir. Bu çalışma kapsamında da hüzün turizmi kapsamına giren ülkemiz ve dünya tarihinde önemli bir yer edinen Çanakkale Şehitlikleri’ndeki anıtlar üzerinden bir araştırma yapılmıştır. Çalışmanın amacı, Çanakkale Şehitlikleri örneği üzerinden, anıtsal mekân ve yapılardaki fiziksel varlığın bireyleri etkileme yönleri ve yoğunlukları üzerine bir araştırma yapmaktır. Yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılmıştır. Denek grubu Çanakkale şehitliklerini gezen turistler arasından rastgele seçme yöntemi ile seçilmiştir. Gerekli veriler katılımcılardan anket yöntemi ile elde edilmiştir. Alan çalışması, turistler gezilerini tamamladıktan hemen sonra yapılmıştır bunun sebebi kişisel deneyimlere dayalı bir çalışma olduğu için veri kaybı yaşamak istenmemesidir. Oluşturulan ankette, şehitlik alanındaki yapılar ve çevre düzenlemesinin malzeme, renk, doku, yerleşim gibi fiziksel öğeler ile bireyi duygusal olarak etkileme durumu üzerinden bir sorgulama yapılmıştır. Yapılan anket çalışması ile elde edilen veriler incelenerek yorumlanmıştır. Buradan elde edilecek bulgu ve yorumlamaların katkısı ile çalışmanın sonuç kısmında bu hafıza mekânı örneği üzerinden mekânın sahip olduğu fiziksel özelliklerin/koşulların, insan duygularına erişimi ya da bireyde oluşturduğu duygu değişimleri üzerine tartışılmaktadır.