TÜRK MİTOLOJİSİNDE VE İNANIŞLARINDA YİYECEKLERİN YERİ

Özet

Bir milletin kimliğini ve karakteristik özelliklerini belirleyen en önemli unsurlar tarihi, kültürü ve yaşadığı coğrafyadan aldıkları halk inanışlarıdır. Orta Asya Türk kültürü incelendiğinde Şamanizm ve Göktürk inancı etrafında oluşan çeşitli inanış ve uygulamalar görülür. Bu inanışlarda mitolojik varlıklarla ilgili mitler, iyeler ve olağan üstü yaratıkların yanısıra yiyecek maddelerinin de varlığı dikkat çekmektedir. Bu çalışma ile Orta Asya Türk toplumlarında yiyecek maddeleriyle gerçekleştirilen ritüellerin ve efsanelerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Orta Asya Türk toplumları hakkında yapılan çalışmalarda genellikle ritüeller bir bütün olarak ele alınmaktadır. Bu çalışmada ise daha çok iyeler için gerçekleştirilen yiyecek ritüelleri ve inanışlarına yönelik bilgilere yer verilmiştir. Mitolojik varlıkların, yiyeceklerle birlikte ele alınarak değerlendirilmesi literatürdeki bu konuya katkı yapması açısından önemli görülmüştür. Nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Literatürde yer alan kaynaklar incelenerek elde edilen bilgiler derlenmiştir. Elde edilen bilgiler ışığında Orta Asya Türk toplumlarının günlük yaşamlarında, ölüm törenlerinde, kurbanlarda, bebek doğumlarında ve tanrıdan bereket bolluk istemek amacıyla farklı ritüeller düzenledikleri görülmüştür. Bu ritüellerde yiyeceklerin sadece yiyecek maddesi olarak kullanılmadığı, bunun yanı sıra mitolojik varlıklara karşı koruyucu bir madde olarak da kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır