Postmodern Türk Edebiyatında Distopik ve Anarşik Karnavallar: Siyah Hatıralar Denizi ve Kanlar Ülke-sinde Karnaval


Özet Görüntüleme: 229 / PDF İndirme: 75

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.16758027

Anahtar Kelimeler:

Distopya, Anarşi, Türk Postmodernizmi, Otorite, Edebiyat Eleştirisi

Özet

Bu çalışma, çağdaş Türk postmodern edebiyatında Mehmet Açar ve Süreyyya Evren’in eserleri üzerinden distopya ve anarşi kavramları arasındaki çok katmanlı etkileşimi çözümlemeyi amaçlamaktadır. Açar’ın çoklu anlatı yapıları ve Türk edebiyatında ender rastlanan distopik temaları, sıradanlaşmış yaşam pratiklerine yönelik eleştirel bir söylemle birleşmektedir. Süreyyya Evren’in anarşist edebi tavrı, distopik anlatıların otorite karşıtı söylemlerini radikalleştirerek yeniden biçimlendirmektedir. Her iki yazarın metinleri, karşıtlık içeren yapısal unsurların bir arada var olduğu hibrit anlatılar inşa ederken, yerleşik toplumsal normlara dair dönüştürücü sorular üretmektedir. Kurgusal dünyalar aracılığıyla, distopya ve anarşinin bu kombinasyonu, yalnızca ulusal bağlamda değil, küresel edebiyat ve düşünce sahasında da özgürlük, temsil ve iktidar kavramlarına ilişkin yeni tartışma alanları açmaktadır. Aynı zamanda, Açar ve Evren'in eserleri aracılığıyla okuyucunun toplumun güncel meselelerini sorgulamasını teşvik etmek ve edebiyatta otorite, bireysel özgürlük ve toplumsal yapı arasındaki çok katmanlı ilişkiselliği tartışmaya açmak hedeflenmektedir. Bu makale, anarşist ideoloji içindeki radikal olanakların, distopik anlatılarda temsil edilen karanlık gelecekleri nasıl karmaşıklaştırdığına dair bazı analizler sunmayı hedefliyor. Bu bağlamda, Açar'ın çok katmanlı hikâye anlatımı gibi anlatım biçimleri ve Evren'in dilsel deneyleri, okuyucunun metinlerarasılık algısını keskinleştirir ve anlamın yorumlanması için çeşitli kapılar açar. Sonuç olarak, bu çalışmanın amacı, bireysel ve toplumsal düzeyde özgürlük arayışının edebi bir anlatı içinde nasıl inşa edildiğini ve bu bağlamda distopya ile anarşi arasındaki etkileşimi araştırmaktır.

Referanslar

Akkoyun, T. (2016). Ütopya/distopya: Batı ve Türk romanlarından örneklerle bir karşılaştırmalı edebiyat çalışması. Eskişehir: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları.

Arvon, H., & Kotil, A. (2007). Anarşizm. İstanbul: İletişim Yayınları.

Balı, F., & Uğur, U. (2013). Yazınsal alanda klasik ütopyalar ve Türk edebiyatı'nda ütopya. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), 1-12.

Baykal, E. (2014). Türkiye'de anarşist yazının gelişimi ve siyahi dergisi. Marmara İletişim Dergisi, 13(13), 1-19.

Çamkara, A. (2008). Bilgiye Açılan Kapılar: Ahmet Mithat Efendi ve İsmail Gaspıralı'nın Eserlerinde Avrupalı Kadınlar, Doktora Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Çelenlioğlu, A. (2020). Toplumsal gerçekçi romanlar başta olmak üzere edebi eserlerin sosyoloji alanında veri olarak kullanılabilirliği. EKEV Akademi Dergisi, 81, 1-11.

Çelik, E. (2015). Distopik romanlarda toplumsal kurgu. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 57-79.

Çelik, M. Ö. (2022). Kadın öykücülerin hikâyelerinde toplumsal sorunlar, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Dur, B. U. (2016). Metafor ve ekslibris. EX-LIBRIST-Uluslararası Ekslibris Dergisi, 3(5), 122-128.

Ekler, O. (2022). Anarşist şairin izinde: Lawrence Ferlinghetti’nin A Coney Island of The Mind adlı eseri üzerine bir çalışma. Turkish Studies, 17(4), 1235-1247.

Güneşdoğdu, A. (2011). Bertolt Brecht’in Kafkas Tebeşir Dairesi oyunundaki Grusha Vashnadze karakteri üzerine oyunculuk çalışmaları, Doktora Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Güven, E. B. (2020). Romanda postmodern öğeler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 378-386.

Hasdedeoğlu, M. O. (2020). Halide Edib Adıvar’ın romanlarına Batı edebiyatının yansımaları. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 27-44.

Kaya, E. (2017). Gazete Duvar. Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/kitap/2017/04/06/mehmet-acar-sinema-edebiyati-somurur.

Kerimoğlu, C. (2010). Hakan Günday romanlarında aforizmalar. Turkish Studies, 5(1), 1147-1166.

Kılıç, M. M. (2019). Çok sesli bir anlatı ya da Kanlar ülkesinde karnaval. Sanat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-15.

Koyuncu, İ. (2019). Türk Edebiyat İsimler Sözlüğü. Erişim adresi: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sureyya-evren.

London, J. (2019). Beyaz Diş. İstanbul: Yordam Kitap.

Moran, J., & Pateman, B. (2024). Emma Goldman with an introduction and annotations, (5), AK PRESS.

Özbalcı, M. (2015). Edebi incelemenin hususiyetleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 227-238.

Riley, N. B. (2007). Orhan Pamuk'un Kar'ında Epigrafik İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Şenkaya, R. (2023). Taha Huseyn’in Edîb romanı ile Sabahattin Ali’nin İçimizdeki Şeytan romanının tematik yönden karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Tamer, Y. H. (2022). Dijitopya: Teknoloji, yönetim ve emek bağlamında ütopyalar ve distopyalar üzerine bir inceleme. Kamu Yönetimi ve Teknoloji Dergisi, 4(1), 13-37.

Tanrıtanır, B. C., & Candan, M. İ. (2021). Thoman Pynchon'ın Nidas’ı. Ankara: İKSAD Yayınları.

Tanrıtanır, B. C., & Demirel, S. K. (2023). Endless hope in David Brine’s The Postman and José Saramago’s Blindness. New Era International Journal of Interdisciplinary Social Researches, 8(19), 89-96.

Tanrıtanır, B. C., & Karaman, F. (2021). Ecology dystopia and fictionalization. Ankara: İKSAD Yayınları.

Tanrıtanır, B. C., & Zengin, E. (2023). Dystopic reality in the utopian dream in 1984 and A Clockwork Orange. New Era International Journal of Interdisciplinary Social Researches, 8(19), 47-56.

Tanrıtanır, C. B., & Adil, L. (2018). The illustrated utopian society in The Road and The Postman by David Brin and Cormac McCarthy. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(2), 72-78.

Toker, N. A. (2012). Selçuk Baran’ın Roman ve Hikâyelerinin Tahlili, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.

Türkmenoğlu, S., & Çebi, E. (2024). Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Çerçevesinde Bir Eko-Distopya Romanı: Son Ada’nın Çocukları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(109), 1315-1322.

İndir

Yayınlanmış

2025-08-25

Nasıl Atıf Yapılır

Tanrıtanır, B. C., & Korkmaz, İrem Şevin. (2025). Postmodern Türk Edebiyatında Distopik ve Anarşik Karnavallar: Siyah Hatıralar Denizi ve Kanlar Ülke-sinde Karnaval. Atlas Journal, 11(57), 103–117. https://doi.org/10.5281/zenodo.16758027

Sayı

Bölüm

Makaleler