AZERBAYCAN EĞİTİM SİSTEMİNDE, AİLE TERBİYESİ VE HALK KÜLTÜRÜ KAYNAKLARINDAN YARARLANMA DÜŞÜNCESİNİN EDEBÎ SAHADAKİ YANSIMALARI

Özet

Azerbaycan’da 1905 hürriyet manifestosunun yarattığı coşkun ruh hâli içerisinde, özellikle muhteva açısından yeni bakış açısı kazanacak olan şair ve yazarlar, yaşanan hayatın gerçek boyutlarına yönelmişler, klâsik geleneği büyük ölçüde terk ederek, sosyal-gerçekçi bir bakış açısı içerisinde gözleme dayalı tasvir ve tahliller ortaya koymuşlardır. Aynı amaçlar doğrultusunda hareket etseler de tarz, yöntem, felsefe, dil ve üslûp açılarından farklı yol izleyecek olan bazı isimler, sonraki yıllarda “İnkilabî-Demokratik Edebiyyat”, “Romantik Edebiyyat” ve “Maarifperver- Realist Edebiyyat” olmak üzere başlıca üç ana grup hâlinde değerlendirilmişlerdir. Bunlar içerisinde eğitimci yönleri ile öne çıkan Süleyman Sani Ahundov, Abbas Sıhhat, Abdulla Şaik Talıbzâde Sultan Mecid Ganizâde, Reşid Bey Efendizâde gibi bir grup aydın ilk kez aile terbiyesi, okul-aile iş birliği gibi kavramlara dikkat çekerek eğitim planlamalarına yeni bir bakış açısı kazandırmışlar, bu yönde eserler ortaya koymuşlardır. Bu çalışmalarında da her yaşta çocuğun ilgisini çekebilmek için büyük ölçüde halk kültürü kaynaklarından yararlanmışlar, böylece Azerbaycan edebiyatında “Maarifperver-Realizm” adı altında yeni bir ekol ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, XX.yy’ın ilk yarısında teşekkül eden başlıca edebî ekollerin eğitim ve terbiye konusunda gösterdikleri duyarlılık ele alınacak, bu bağlamda halk kültürü kaynaklarından yararlanma düşünceleri, eğitim ve terbiyede ailenin rolü hakkındaki müşterek tespitler ve çalışmalar incelenecektir.