TANINMA POLİTİKASINA DAİR İKİ MODEL ÜZERİNE BİR TARTIŞMA: KİMLİK MODELİNE KARŞI STATÜ MODELİ

Özet

Bu çalışmada tanınma politikasına dair iki modeli, kimlik modelini ve statü modelini tartışacağız. Tarihsel kökleri Hegelci felsefeye kadar giden tanınma politikasının kimlik modeli, yirminci yüzyılın son çeyreğinde, özellikle 1980’li ve 1990’lı yıllarda Batılı demokrasilerde öne çıkan etnik, din, ırk, toplumsal cinsiyet ve cinsel yönelim temelli kolektif gruplara mensup bireylerin, kolektif kimliklerinin kamusal alanda tanınması yönündeki taleplerine karşılık gelir. Kimlik modeli, toplumsal kaynakların eşitlikçi yeniden bölüşümü taleplerini içeren adalet paradigması karşısında, adalete ilişkin yeni talepler olarak ortaya çıkan tanınma taleplerini odağına alan yeni adalet paradigmasına olan ihtiyacı tartışmaya açma görevini üstlenir. Ancak bu önemli görevi üstlenmekle birlikte, içerdiği problemler nedeniyle giderek uygun bir tartışma zemini olmaktan uzaklaşır. Bu problemlerden ilki, grup kimliğinin önceden verili, değişmez ve homojen olduğu kabulünden hareket eden, bu nedenle hem grup içi eşitsiz ilişkileri maskeleme eğiliminde olan hem de gruplar arası eşitsiz ilişkilere yol açma eğiliminde olan kimliğin şeyleşmesi problemidir. İkincisi, tanınma taleplerinin yeniden bölüşüm taleplerinin yerini alması ve adaletin kapsamının yeniden bölüşüm taleplerini dışarıda bırakacak şekilde yeniden kavramsallaştırılmasıyla ortaya çıkan yer değiştirme problemidir. Kimlik modeline alternatif olarak geliştirilen statü modeli, ne önceden verili, mutlak ve homojen bir grup kimliğinin tanınmasını ne de siyasetin merkezindeki kaymayı ya da tanınma taleplerinin yeniden bölüşüm taleplerinin yerini almasını onaylar. Statü modeli, kimlik modelinin içerdiği problemlerden kaçınmak için bir yandan tanınmayı ve yanlış tanınmayı yeniden tarif etme; diğer yandan ise adaletin tanınma boyutu yanında yeniden bölüşüm boyutunu da ihmal etmeyen çok boyutlu adalete olan ihtiyacı tartışmaya açma görevlerini üstlenir. Bu çalışmada, bu zorlu görevleri üstlenen statü modelinin, kimlik modeline alternatif olarak uygun bir tartışma zemini oluşturabildiğini ileri süreceğiz.