BATI AYDINLANMASI VE ÇAĞDAŞ İSLÂM DÜŞÜNCESİNDE DİNÎ HOŞGÖRÜ

Özet

ÖZET Dinî hoşgörü toplumların bir arada yaşayabilmelerinin evrensel kuralıdır. Dinî hoşgörünün iki temel alanı vardır. Birincisi sosyolojik bir olgu olarak toplumsal dinî hoşgörüdür. İkincisi devletin toplumsal hayattaki yeriyle ilgilidir. Hâkim ideolojinin farklı olanı kabul etmemesi dinî hoşgörü probleminin doğmasına yol açmıştır. Bu problem devlet tarafından kendi ideolojisi doğrultusunda dinin değişik yorumlarına inanan toplulukları şekillendirmeye çalışmasından kaynaklanmaktadır. Hoşgörü üç kutsal dinin insan haklarına verdiği öneme işaret etmiştir. İnsanlar arasındaki dinî düşünce farklılıkları bir arada yaşamalarına engel değildir. Belki de kutsal dinlerin özgünlüğü, dinin yalnızca bir da‘vet olmadığı şeklindeki bu temel düşünceye dayanmaktadır. Din adına iktidarı ele geçirmek için yapılan da‘vet sosyal ve politik bir harekettir. Dinî bir devlet kurmak amacıyla yapılan da‘vetler ile dinî hoşgörüye çağrıyı birbirine karıştırmadan tartışmak gerekir. Bu makalenin konusu dinin devlet tarafından denetim altında tutulması sorunuyla ilgilidir. Avrupa’da filizlenen Liberal Aydınlanma düşüncesi İslâm dünyasına da geçmiştir. İstibdat yönetimlerin tecdid ve ıslah edilmesi fikri gündeme gelmiştir. Çalışmada problem din-siyaset ekseninde tartışılarak sağlıklı bir farkındalık yaratmak amaçlanmıştır.