MISIR’DA İKİ İSLAMİ ORGANİZASYONUN İDEOLOJİK BİR KARŞILAŞTIRMASI: MÜSLÜMAN KARDEŞLER VE CEMAAT-İ İSLAMİ

Özet

Müslüman Kardeşler (al-Ikhwan al-Muslimun) ve Cemaat-i İslami (Gama’a al-Islamiyya) örgütleri Mısır kökenli olmalarına rağmen, ideolojileri ve buna uygun olarak benimsedikleri stratejileri bakımından oldukça derin farklılıklara sahiptirler. Müslüman Kardeşler, Seyyid Kutub hariç tutulmak kaydıyla, çoğunlukla ılımlı görüşler sergilerken, Cemaat-i İslami, 1970’lerde Müslüman Kardeşler’in bir kanadı olarak ortaya çıkmasından sonra 1990’lara kadar esas olarak radikal ve devrimci bir yolu seçmiştir. Her iki örgütün ideolojik bakımdan benzerliği, ortak selefi kökenlere sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Her ikisi de batılıları ve Mısır’daki batılılaşmış seçkinleri bozulmuş olarak görür ve sekülarizmi reddeder. Bu problemlere çözümleri de neredeyse aynıdır; İslam’ın esas ve gerçek kaynakları olan Kuran ve sünnete dönmek. İkisi arasındaki esas fark ise farklı stratejilere yol açan esas belirleyici faktör olan ideolojilerinden kaynaklanmaktadır. Bu noktada Cemaat-i İslami’nin radikal duruşunu 1997 yılındaki Yeni İnisiyatif ilanına kadar kararlı bir şekilde sürdürdüğü belirtilmelidir. Bu tarihten sonra örgüt, Müslüman Kardeşler gibi ılımlı ve uzlaşılabilir bir harekete dönüşmüştür. Bu araştırmada iki örgütün ideolojileri tarihsel gelimlerinin yakından incelenmesi ve ana ideologlarının çalışmaları incelenerek belirlenmiş, elde edilen bulgular ışığında demokrasi, İslami Devlet, kadın hakları, sekülarizm, devletle ilişkiler ve cihat gibi kavramlarla ilgili yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçları açıkça göstermiştir ki; Müslüman Kardeşler ideolojisi “kademeli” stratejiyi salık verirken, Cemaat-i İslami ideolojisi 1997 yılına kadar “radikal” bir stratejiyi getirmektedir. Bu tarihten itibaren 2000’lerdeki ılımlı ve aktif olmayan durumu göz önüne alındığında, Cemaat-i İslami örgütünün Müslüman Kardeşler içinde eridiği söylenebilir.