OSMANLI PADİŞAH VE BÜROKRATLARININ ELBİSELERİ, KUMAŞLARI, ÖZEL EŞYALARI VE BU EŞYALARIN DEĞERLERİ (1670-1672)

Özet

Özet Örtünmek dünyanın her yerinde görülen bir gereksinimdir. Hemen her toplumda bu ihtiyaç az veya çok gerçekleşmiştir. Ayrıca giyim, insanın temel ihtiyaçlarından birisidir. Bu temel ihtiyaç, zamanla bir zevk haline gelmiş ve insanoğlu giyinmeyi tamamen süslenme özentisi ya da değişiklik gereksinimiyle toplum yaşamına giren geçici yenilik, belirli bir süre bir şeye karşı toplumca gösterilen aşırı, yaygın düşkünlük haline getirmiştir. Giyimi milletler açısında değerlendirince, tamamen toplumun kültürel yapısının etkisiyle çok değişik anlamlar kazanmıştır. Bu durum medeniyetler bağlamında düşününce tabii olarak aynı şekilde ayrıcalıklar ortaya koymuştur diyebiliriz. Kısaca her toplum giyim kuşamını kendi kültür ve medeniyetine uygun hale getirmiştir. Bütün dünyada olduğu gibi Osmanlı sultanlarının kaftan, elbise, sarık ve kumaşları bulunduğu makamın, zenginliğin, statünün göstergesi olarak çok bariz bir şekilde kendini göstermiştir. Özellikle kaftanlar, kumaşları ve desenleri ile her biri şaheser ve sanat eseridir. Araştırmalara göre basit bir forma sahip olmasına rağmen, Osmanlı kaftanları çok ihtişamlı bir görünüme ve güzelliğe sahiptir. Bu kaftanlara yapılan süslemeler, astar ve pervaz süslemeleri, kürkle yapılan süslemeler, düğmelerle yapılan süslemeler çok etkileyicidir. Bu kaftanlar, kumaşıyla, motifiyle, ihtişamıyla tüm dünyanın hayranlığını uyandırmış, yerli, yabancı çeşitli müzelerde sergilenmiş ve korunmuş olan bu kaftanlarla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Giysileri Arşivi’nde bulunan padişah giysileri yaklaşık 2500 parçadan oluşmaktadır. Bunların çoğunu hilat, kaftan ve şalvarlar oluşturmaktadır. Ayrıca az olmakla birlikte çocuk(şehzade) giysileri de vardır, fakat kadın giysileri yoktur. Burada Fatih Sultan Mehmet’e ait 21 adet, Kanuni Sultan Süleyman’a ait 77 adet, I. Ahmet’e ait 13 adet, II. Osman’a ait 30 adet, IV. Murat’a ait 27 adet kaftan bulunduğu bilinirken, Fatih Sultan Mehmet’ten önceki altı hükümdara ait kaftanlar ismen belirtilmemiştir. Biz de bu çalışmamızda, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Topkapı Sarayı Müzesi Arşiv Defterlerindeki padişah elbiseleri için harcanan paralar, padişahın kendisi için divandan alınması gereken çuka ve elbiseler; dâbü’s-sâ’de ağaları, Saray-ı Atîk ağası, içoğlanları, Hazine, Kiler, Seferli odaları ağaları ve oradaki görevli kişilerin müstehak oldukları kaftân, sârık, diğer eşyalar ve değerleri üzerinde duracağız.