PROKOPİUS’DAN DECAMERON’A VEBA YILLARINDA YAŞANAN TOPLUMSAL HİSTERİ

Özet

Veba hastalığının tarihsel gelişimi üç önemli evreye ayrılarak incelenmektedir. Birinci evrede, M.S. 541-542 yılları arasında başlayan ve İmparator Justinianus’un adıyla birlikte anılan “Jüstinyen Vebası,” 8. yüzyılın sonlarına kadar belirli aralıklarla devam etmiştir. 541 yılında İskenderiye’de başlayan Jüstinyen Vebası, 542 yılında İstanbul’a ulaşmış ve sonucunda 100 milyon insanın ölümüne sebep olduğu tahmin edilmektedir. İkinci evrede, Avrupa nüfusunun yaklaşık olarak, 1/3’ünü öldürdüğü saptan,1347-1352 yılları arsında Avrupa kıtasında demografik, siyasi, kültürel ve coğrafi değişimlere sebep olan “Kara Ölüm” olarak adlandırılan veba salgınları ve üçüncü evrede ise, 19. yüzyılda başlayan ve 20 yüzyılın ortalarına kadar süren, Güneydoğu Asya’da başlayan ve bütün dünyaya yayılan “Bombay Vebası” gösterilir. İmparator Justinianus’un döneminde, İstanbul’da yaşanan veba salgınlarının yarattığı kaos ortamını ele alan Prokopius’ un Gizli Tarih eserindeki veba salgınlarının Bizans halkı üzerinde yarattığı korku ve endişe ortamıyla, 1348 yılında Avrupa’da yaşanan veba salgınlarının Floransa merkezli olarak kaleme alan Giovanni Boccaccio’nun Decameron kitabının “Veba hastalığının tarihsel gelişimi üç önemli evreye ayrılarak incelenmektedir. Birinci evrede, M.S. 541-542 yılları arasında başlayan ve İmparator Justinianus’un adıyla birlikte anılan “Jüstinyen Vebası,” 8. yüzyılın sonlarına kadar belirli aralıklarla devam etmiştir. 541 yılında İskenderiye’de başlayan Jüstinyen Vebası, 542 yılında İstanbul’a ulaşmış ve sonucunda 100 milyon insanın ölümüne sebep olduğu tahmin edilmektedir. İkinci evrede, Avrupa nüfusunun yaklaşık olarak, 1/3’ünü öldürdüğü saptan,1347-1352 yılları arsında Avrupa kıtasında demografik, siyasi, kültürel ve coğrafi değişimlere sebep olan “Kara Ölüm” olarak adlandırılan veba salgınları ve üçüncü evrede ise, 19. yüzyılda başlayan ve 20 yüzyılın ortalarına kadar süren, Güneydoğu Asya’da başlayan ve bütün dünyaya yayılan “Bombay Vebası” gösterilir. İmparator Justinianus’un döneminde, İstanbul’da yaşanan veba salgınlarının yarattığı kaos ortamını ele alan Prokopius’ un Gizli Tarih eserindeki veba salgınlarının Bizans halkı üzerinde yarattığı korku ve endişe ortamıyla, 1348 yılında Avrupa’da yaşanan veba salgınlarının Floransa merkezli olarak kaleme alan Giovanni Boccaccio’nun Decameron kitabının “Giriş” kısmında ayrıntılı olarak ele aldığı gözlemleri benzerlikler gösterir. Veba salgınları süresince, insan davranışlarındaki değişen zıtlık tutumları her iki yazarın da ortak gözlemlerindedir. Bu araştırmanın konusu ve kapsamı gereği, M.S. 6. yüzyıldan, 14. yüzyıla, Prokopius’ un ve Boccaccio’nun iki farklı dönemde ele aldıkları veba salgınlarındaki insan merkezli ortak gözlemleri tartışılacaktır