(ح س ن ) H-S-N KÖKÜ VE TÜREVLERİNİN ARAPÇA SÖZLÜKLERDEKİ ANLAMI VE KUR'AN'DA GEÇEN KULLANIM ALANLARI

Özet

Bu çalışmanın amacı Kur'an'da büyük mükafatlar vaad edilen ihsan kavramıyla donanmış muhsin kişinin ve (ح س ن ) h-s-n kökünden türeyen diğer anlamların Arapça sözlüklerde geçen tanımı ile Kur'an'da geçen konu ve alanlarını incelemektir. Böylece "ihsan etme" ve bu kelimeden türeyen bazı kavramların sadece fakire para ya da mal bağışlamadan ibaret olmadığı ortaya çıkmaktadır. İhsan; kişinin hem Allah'a hem topluma hem de kendine olan faaliyetlerinde kaliteyi, elinden gelenin en iyisini ve en güzelini ortaya koyma, yaptığı işi elinden gelenin en güzel şekliyle yapma anlamıyla aynı zamanda insanın dünyaya geliş amacıdır. Amacımız, alanımız itibariyle lugat çalışması olduğundan tefsir kaynaklarına yer vermeden dilbilimcilerin kelimeden hareketle ayetlere nasıl mana verdiği olacaktır. Araştırmamıza “حسن” h-s-n kökünden türeyen kelimelerin Kur'an-ı Kerim'de hangi formlarda ele alındığını tesbit etmekle başladık. Sonra 13 Arapça sözlükten bu kelimelerin anlamlarını tesbit ettik. Akabinde de sözlükte geçen anlamla Kur'an'da geçen cümleleri manalandırmaya çalıştık. Hangi alanlarda bu kelimelerin kullanıldığını tesbit etmek için önce fiil olarak kullanımını sonra da isim olarak kullanıldığı sahaları sınıflandırmaya gittik. Böylece Kur'an-ı Kerim'de “حسن” h-s-n kökünden türeyen kelimelerin 195 yerde geçtiği ortaya çıkmış oldu. Bu ayetlerin bizde bıraktığı sonuç; dünya ve ahirette güzel ve kaliteli bir yaşam konforu isteyen insanın dünya hayatını da güzel ve kaliteli faaliyetler yaparak, yaptığını da elinden gelenin en iyisini yaparak geçirmesi gerektiğidir. Hatalı tercihlerin ve hatalı yaşamın faturası yine daha bu dünyada iken kişinin kendisine geri dönmekte, hayat dahi hata kabul etmemekte, bedelini ödetmektedir. Kişi bazen nefsinin yönlendirmesiyle en güzel şöyle dursun, yapması gerekeni bile yapmamaktadır. Ancak bunun yani sorumluluklarından kaçmasının daha bu dünyada iken bile kendisini mutsuz edeceğinin farkında değildir. Dolayısıyla kişinin Allah'a, etrafında bulunan ailesi, akrabası ve diğer kişilere olan ihsanının (iyi davranışının) yanı sıra kendisine de acıyarak ihsan göstermesi, iyi davranması gerekir. Tembellik, hazcılık ve bencillik bu durumdaki insanın en önemli engelleridir. Dünyadan da nasibini unutmaması gereken insanın orta yolu bulması ise kendisini ihsana ve cennete götüren yolun kapısını aralayacaktır.