CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA MİLLET KAVRAMININ SOSYOLOJİK ÖĞRETİMİ: MEHMET İZZET-NECMETTİN SADAK

Özet

Bu çalışmada, Türkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarında millet kavramının sosyolojik öğretimi irdelenmiştir. Bu amaçla; önce Mehmet İzzet tarafından ve büyük ölçüde 1924 Sosyoloji Öğretim Programı bağlı kalınarak yazılan İçtimaiyat(Sosyoloji) kitabı incelenmiş ve ardından Necmettin Sadak tarafından yazılan ve 1935 Sosyoloji Öğretim Programına bağlı kalınarak yazılan Toplumbilim(Sosyoloji) kitabı incelenmiştir. Neredeyse ele alınan tüm konularda Osmanlı Dönemi Türkiye’si ile Cumhuriyet Dönemi Türkiye’si mukayesesi yapılan bu kitaplarda, Osmanlıya ait yapı, değer ve kurumlar eleştirilip küçük düşürülürken; Cumhuriyet’e ait çalışmalarından, yeniliklerin ve düzenlemelerinden övgüyle bahsedilip, yüceltilmiştir. Bu bağlamda her iki kitapta da millet kavramını çeşitli yönleriyle aydınlatmak için; millettin tanımı, millet olmak için gerekli olan unsurlar, milletleri meydana getirmede ırk ve coğrafya etkisi gibi konulara değinilmiştir. Ancak görülmektedir ki, her iki kitapta da, millet kavramı sosyolojik olmaktan ziyade, ideolojik tutumla aktarılmıştır.