KÜLTÜRLERARASI ETKİLEŞİMDE GİYSİ FAKTÖRÜ: AMELIA BLOOMER-TURKISH DRESS

Özet

Giysi-giyinme olgusu, iklim şartlarından kaynaklanan korunma, örtünme ihtiyacı çevresel faktörler, toplumları oluşturan iç dinamikler (din, ırk, dil, gelenek-görenek vb.), birey olma sürecinde kişilik yapıları, beğenileri, yaşama ve düşünme tarzlarında ki değişimlerin etkisiyle bedeni kuşatan ikinci bir ten olma fenomenini yaratmıştır. Toplumlar ise uygarlık, tarihi boyunca karakter ve yaşam biçiminin etkisiyle giyimde farklılıklar meydana getirmişlerdir. Kültürel değişimin, toplumların karakteristiklerinin belirlenmesindeki önemine bakıldığında toplumsal değişimin kültürler arasında da yoğun bir etkileşim yarattığı görülmektedir. Giysi tarihinde farklı uygarlıklarda ve zamanlarda kullanılan giysilerin değişimi, uygarlıkların gelişim süreci tarafından belirlenmektedir. Giysiler genellikle kişisel beğenileri ve kültürel değerleri yansıtırlarken bazı uygarlıklar giysilerindeki kültürel dönüşümlerde kimi zaman istikrarlı olmuş, kimi zaman da baskın olan kültürlerin etkisi altında kalmışlardır. Ticari ve kültürel alışveriş, giysi tarihinde birçok giysi formunu etkilemiş ve yeni formların doğmasına katkı sağlamıştır. Batı ve doğu kültürlerinin kendine has özelliklerini giysilerde teknik ve estetik açıdan giysinin bedenle kurduğu görsel ilişkinin ve giysi parçalarının bir araya gelme biçimlerinin farlılığında gözlemlemek mümkün olmaktadır. Avrupa da erken Ortaçağ döneminden beri erkek ve kadın giysilerine bakıldığında bedenin çok daha fazla vurgulandığı görülmektedir. Bu nedenle Avrupa giysilerinde cinsiyet ayrımı Osmanlı giysilerine oranla daha da belirgindir. Örneğin giysi tarihinde bifurcated garment olarak ifade edilen giysiler arasına giyilen pantolon, Avrupa ve Amerika da ki kadınlar için 19. yüzyılda Bloomer giysisi – Turkish Dress olarak bilinen giysi çıkana kadar giyilmesi imkânsız olan bir giysi olmuştur. Pantolona benzeyen Bloomer Giysisi Turkish Dress “Türk Şalvarı” olarak da isimlendirilip eteklerin altına gizlenmiş iç giysi olarak kullanılmıştır. Oysaki Osmanlı İmparatorluğu’nda Şalvarlar hem erkek hem de kadınlar giydiği rahat bir giysi formu olarak günümüzde dahi özelliğini ve kullanışlılığını korumaktadır. Bu çalışma kültürlerarası etkileşimde önemli bir rol oynayan giysi-giyinme olgusunun kadın hareketlerinde batı toplumunda bir devrim niteliği kazandıran ve literatüre “Bloomer Giysisi-Turkish Dress” olarak giren şalvar-pantolon formunu ve etkilerini incelemek amacı ile planlanmıştır.