İHRACAT VE İTHALATTAN ALINAN VERGİLERİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDE ETKİSİNE AİT AMPİRİK BİR ÇALIŞMA: 2004–2016 TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Özet

İhracat ve büyüme arasında ilişki olup olmadığına yönelik olarak ulusal/ uluslararası alanda birçok çalışmalar yapılmıştır. İhracat ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki ve ilişkinin önemi ülkeye ve döneme göre değişiklik gösterebilmektedir. Türkiye için 2004–2016 yılları arasında ihracat ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkisinin varlığını araştırmak bu çalışmanın amaçlarındandır. Öte yandan ülkemizde ithalat ve ithalat işlemlerine çeşitli adlar altında vergiler uygulanmaktadır. Uygulanan vergilerin büyük çoğunluğu da ithalat faaliyetlerinde yoğunlaşmaktadır. Bu nedenle bu çalışmanın bir diğer amacı ithalde alınan vergilerin ekonomimiz üzerindeki etkilerini incelemektir. Günümüzde ithalat, ihracat yelpazemiz için büyük önem arz etmektedir ithalatta alınan KDV'nin kamu maliyesine yaptığı pozitif katkıların büyüklüğü gibi göz ardı edilemeyen gelişmeler bu çalışmamızın öneminin göstergesi olmaktadır. Genel bir ifadeyle bu çalışmada; 2004–2016 yılları arasında Türkiye’de ihracat ve ithalde alınan vergilerin ekonomik büyüme üzerinde bir etkisinin olup olmadığı analiz edilmiştir. Öncelikle çalışmamızda 2004–2016 yıllarına ait Türkiye verileri TÜİK resmi web sitesinden temin edildi. Daha sonra verilerin durağanlığı incelendi. Eğer stokastik süreçlerin şartlı olasılık dağılımları zaman içerisinde değişmiyorsa bu serilere durağan seriler denilir (İşleyen vd; 2017) Doğrusal regresyon modelinin kurulup EKK yöntemi ile tahminini gerçekleştirmek amacıyla gerekli olan varsayımların analizi yapıldı. Yapılan analizler sonucu; hata terimlerine ait ortalamanın sıfır olması, Jargue-Bera Normallik testi( Anlamlılık testi), Değişen varyans analizi( Heteroskedasticitywhite test), Hata terimlerinin ilişkisiz olma varsayımı(Otokorelasyon testi) ve Çoklu doğrusal bağıntı analizi( Variance Infalation Factors, VIF) varsayımları sağlanıp bu varsayımların sonuçları tablolar halinde verilip analizleri yapıldı. Tüm varsayımların sağlanmasından sonra doğrusal regresyon modeli kurulup ve sonuçlar tablo 5’te verildi. . Sonuçlara göre; R-squared değerinin 0,88 çıkması, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkendeki değişmelerin %88’ini açıklayabildiğini ve açıklama gücünün yüksek derecede olduğu görülmektedir. Prob(F-statistic) sonucu ise kritik değer olan 0.05’ten küçük olduğu için, modelin bir bütün olarak anlamlı olduğunu ifade etmektedir. Ampirik sonuçlar, ihracat ve ithalattan alınan vergilerin ekonomik büyüme üzerinde pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bu sonuç ihracatın artırılmasına yönelik politikaların ve ithalde alınan vergilerin arttırılması Türkiye’de büyümeyi artırdığını göstermektedir