GELENEKSEL TÜRK SAZ MÜZİĞİNDE YORUMU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Özet

Yorum, sanatın her alanını ilgilendirdiği gibi, müzikte de önemle üzerinde durulması gereken bir konudur. Bir müzik eseri, önce bestelenir, daha sonra yorumlanır ve dinleyiciye ulaşır. Yani bestecinin yaşadığı dönemi, müzikal kimliğini, kişiliğini ve duygularını yansıtan müzik eseri, bu duygulara sadık kalınarak yorumcu tarafından kendi müzikal yetenekleri doğrultusunda yeniden yaratılmaktadır. Bir eser, her icracı tarafından ayrı yorumlandığı gibi, farklı zamanlarda aynı icracı tarafından yorumlanan eser yorumu da farklılık göstermektedir. Saz ve söz müziği olarak ikiye ayrılan Geleneksel Türk Müziğinin en önemli özelliği meşk usulü eğitime dayanmasıdır. Repertuvarı on yedinci yüzyıldan itibaren geliştirilen çeşitli nota sistemleri ve yirminci yüzyılda batı notasının kullanılmasıyla tespit edilmiş ve günümüze ulaşmıştır. Ancak nota kullanılarak eğitim yapılmasına rağmen, meşk sistemi hala önemini kaybetmemiştir. Dolayısıyla Türk saz müziğinde usta-çırak ilişkisi ve böyle bir eğitim sürecinden geçmek, icracının yorumunu etkileyen önemli faktörlerin başında gelmektedir. Bu eğitim süreciyle icracı, Geleneksel Türk Müziğinin üslup özelliklerini kavrayacak, bu da yorum sürecine katkıda bulunacaktır. Çünkü Geleneksel Türk Müziğinde üsluba etki eden icra özellikleri ve süslemeler, saz icracısının yorumuna doğrudan etki etmektedir. İcra edilecek eserin dönemi de saz icracısının yorumunda önemli rol oynamaktadır. Dönemin üslup özellikleri, eser ve bestecisi hakkındaki bilgiler yorumu etkileyen önemli faktörlerdendir. Ayrıca saz müziğinde icracının eğitimi ve müzikalitesinin yanı sıra kişisel özellikleri, fizyolojik ve psikolojik faktörler gibi etkenler de yoruma etki etmektedir. Bu çalışmada, Geleneksel Türk Müziğinin üslup özellikleri, icra edilen eserin dönemi, bestekarı; çalgının özellikleri, icracının eğitimi, müzikalitesi, hafızası, fizyolojisi ve psikolojisi gibi konular ele alınarak, Geleneksel Türk Saz Müziğinde yorum unsurları incelenecek, yorumu etkileyen faktörler tespit edilecektir.